در ساخت و طراحی ساختمان‌های اداری، مراکز خرید، بیمارستان، مجتمع‌های مسکونی و… وجود آسانسور با ظرفیت مناسب از واجبات است. نبود ظرفیت کافی منجر به نارضایتی مراجعه‌کنندگان می‌شود و باید در زمان خرید و تهیه یا بازسازی آسانسور، میزان مراجعات روزانه را در نظر گرفت تا بتوان از آسانسوری ایدئال برای ارباب‌رجوع با ظرفیت مناسب بهره برد. در زمان تهیه آسانسور مناسب، باید قدرت آسانسور و سرعت آن را در نظر گرفت و به آنها توجه کرد؛ چراکه این فاکتورها نیز بر تردد افراد اثر می‌گذارد و ارباب‌رجوع در فاصله زمانی کمتری به طبقات بالا یا پایین می‌رسند.
فاکتورهای مهم در محاسبه ظرفیت کابین آسانسور
یکی از فاکتورهای مهم، مساحت مدنظر برای کابین آسانسور است؛ چراکه این عامل تعیین‌کننده ظرفیت آسانسور خواهد بود. برای داشتن یک آسانسور استاندارد و مناسب باید تمام قطعات مورداستفاده آن را در نظر گرفت، مثل موتور آسانسور که باید آسانسور موردنظر توانایی جابه‌جاکردن آن را داشته باشد. پس در زمان طراحی و بازدید از آسانسور باید از بیشتر فضای موجود در چاه استفاده کرد. اگر تمایل به استفاده از یک آسانسور با ظرفیت بالا را داریم، باید توقع سرعت بالا از آن داشت و ظرفیت کابین بر سرعت آسانسور تأثیر مستقیمی می‌گذارد. اما می‌توان برای داشتن سرعتی بالا از آسانسور کششی استفاده کرد تا با سرعت بیشتری، افراد جابه‌جا شوند. باید برای داشتن ظرفیت موردنظر، می‌توان از محاسبه مساحت کف آسانسور استفاده کرد تا بتوان به ظرفیت اصلی دست‌یافت. در زمان تعیین ظرفیت آسانسور باید به ظرفیت و شرایط حمل بار نیز توجه شود.
مساحت مفید کابین آسانسور با در نظر گرفتن مسافرین
برای داشتن ظرفیتی مناسب و قابل‌قبول برای محیط موردنظر، باید از حداکثر مساحت مفید کابین به‌ازای هر فرد اطلاع داشت تا بتوان علاوه بر داشتن آسانسوری کاربردی با حداقل معطلی، از تجهیزات مناسب مثل موتور آسانسور بهره برد. در جدول زیر تعداد مسافران و حداکثر مساحت مفید بر حسب مترمربع ذکر شده است.
تعداد ارباب رجوع و مسافران حداکثر مساحت مفید بر حسب متر مربع
1 0/28
2 0/48
4 0/79
6 18/1
8 46/1
10 72/1
12 01/2
14 29/2
ظرفیت آسانسور از گذشته تا به امروز
درگذشته، با مراجعه به مراکز و فروشگاه‌های مربوط به طراحی و ساخت آسانسور در زمان بازدید آسانسور، دستورالعمل‌های لازم را دریافت می‌کردند. طبق موارد ذکر شده، چاه مناسب و استاندارد آسانسور موردنظر، طراحی و ساخته می‌شود و قالب‌گیری و بتن‌ریزی‌های مربوطه را در زمان بازسازی آسانسور انجام می‌دادند. اما امروزه ما شاهد تغییرات کمی هستیم که باید باتوجه‌به استانداردهای آسانسور و نوع و ظرفیت موردنظر، چاه آسانسور را طراحی و اجرا کنیم. در حال حاضر شاهد محدودشدن فضای آسانسور هستیم که اجرای آن را برای مهندسین و نصاب‌ها مشکل کرده است.
نکات مهم در مورد ظرفیت استاندارد
· برای یک ساختمان باید از آسانسوری با حداقل ظرفیت 630 که مناسب هشت نفر است استفاده کرد.
· در ساختمان‌های اداری، بیمارستان و… بهتر است تا از دو آسانسور استفاده شود که یکی قابلیت جابجا کردن افراد را داشته باشد و دیگری توانایی حمل بار مثل صندلی و… را داشته باشد.
· بهتر است در ساختمان‌هایی که ارتفاع بیشتر از 28 متر دارند یا تعداد طبقات آنها بیشتر از 8 طبقه است، از دو آسانسور استفاده شود تا علاوه بر جلوگیری از معطلی، از عمر مفید آسانسور نیز کاسته خواهد شد و ممکن است شاهد استفاده بیشتر از ظرفیت اصلی آسانسور باشیم.
· حتماً به میزان تردد در روز توجه شود و متناسب با آن از یک آسانسور مناسب بهره گرفت.
· معمولاً ظرفیت کابین‌ها را باید محدود طراحی کرد، چراکه از ورود بار اضافی به کابین جلوگیری شود.
· باید به طور دقیق حداکثر وزن و ظرفیت در آسانسور بر روی تابلو نوشته شود.
· اگر وزن کابین آسانسور بیش از حد مجاز باشد، کابین حرکت نمی‌کند تا زمانی که این وزن به مقدار اصلی و استاندارد خود برسد.
· برای داشتن ظرفیتی مناسب باید ابتدا به چاه آسانسور توجه شود و آن را طراحی کرد.
· در زمان انتخاب وزنه‌های آسانسور بهتر است از وزنه‌های 35 کیلوگرمی با ابعاد 57، 67، 77، 87، 97 و 107 استفاده کرد.
· باید از حداکثر فضای چاه استفاده شود تا به یک‌کابین بزرگ با حداکثر ظرفیت دست یابیم.
چرا ظرفیت کابین آسانسور مهم است؟
اگر ظرفیت کابین آسانسور به‌درستی تعیین نشود و باتوجه‌به استاندارهای آن طراحی نگردد، عدم رضایت ارباب‌رجوع و مصرف‌کنندگان را به همراه دارد. اگر ظرفیت انتخابی برای محیط موردنظر، کمتر از افراد و تردد در روز باشد، افراد کمتری جابه‌جا می‌شوند و معطلی بسیاری را به همراه دارد. همچنین بالا و پایین شدن آسانسور نیز افزایش می‌یابد که به کاهش طول عمر آن و بازسازی آسانسور منتهی خواهد شد. این امر خسارات جبران‌ناپذیری را به همراه دارد و در کابین‌های با ظرفیت بالا شاهد سرعت کم آسانسور هستیم که این امر نیز می‌تواند نامناسب و آزاردهنده باشد.
سخن پایانی
اهمیت ظرفیت کابین و وزن مناسب برای آسانسور از فاکتورهای مهم و اساسی است که طراحان و مهندسین ساختمانی باید به آنها توجه کنند. باتوجه‌به عبور و مرور و تردد در روز باید از آسانسوری با ظرفیت مناسب بهره گرفت. داشتن آسانسور با ظرفیت مناسب باعث کاهش خسارت به آسانسور، معطلی کمتری برای ارباب‌رجوع، کاهش نارضایتی و… می‌شود. در زمان تهیه و بازسازی آسانسور بهتر است از ظرفیت کم اما تعداد آسانسور بیشتر استفاده کرد، چراکه هم از میزان معطلی افراد کاسته می‌شود و هم می‌توان از سرعت بالایی در آسانسور برخوردار بود.
